Fazla Mesai Ücreti

Fazla Mesai Ücreti 

Fazla mesai, işçilerin normal çalışma saatlerinin dışında yaptıkları ek çalışmaları ifade eder. Türkiye'de, İş Kanunu'na göre normal çalışma süresi haftada en fazla 45 saattir. Bu sürenin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir ve bu çalışmalar için işçilere ek ücret ödenir.

• Fazla Mesai Ücretinin Hesaplanması

Fazla mesai ücretinin hesaplanması, işçinin normal saatlik ücretinin %50 artırılması ile yapılır. Örneğin, bir işçinin saatlik ücreti 20 TL ise, fazla mesai ücreti 30 TL olacaktır. İş Kanunu'na göre, fazla mesai yapan işçiye bu ücret en geç ilgili dönemi izleyen ay içinde ödenmelidir.

Hesaplama Örneği:

- Saatlik Ücret: 20 TL

- Fazla Mesai Saati: 10 saat

- Fazla Mesai Ücreti: 10 saat x 30 TL = 300 TL

• Fazla Mesai Ücreti İçin Yasal Düzenlemeler

İş Kanunu'nun 41. maddesi, fazla mesai ve bu çalışmalara ödenecek ücretler hakkında detaylı hükümler içermektedir. Buna göre, işverenin fazla mesai yaptırabilmesi için işçinin onayını alması gerekmektedir. Ayrıca, yıllık fazla mesai süresi 270 saati aşmamalıdır. İşverenlerin bu yasal düzenlemelere uymaması durumunda, işçilerin yasal haklarını arayabilme hakları saklıdır.

• Fazla Mesai Ücreti Alacakları ve İtiraz Yolları

İşçilerin fazla mesai ücreti alacakları için izleyebilecekleri çeşitli yasal yollar bulunmaktadır. İlk olarak, işçi işvereni ile durumu görüşerek çözüm arayabilir. Eğer bir sonuca ulaşılamazsa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na şikayette bulunabilir veya İş Mahkemesi'ne başvurabilir.

İtiraz Yolları:

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na şikayet

- İş Mahkemesi'nde dava açma

- Arabuluculuk süreci

Fazla mesai ücretleri işçi hakları açısından son derece önemlidir ve işverenlerin bu konuda yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir. İşçilerin de haklarını bilerek, gerektiğinde yasal yollara başvurması, hak kaybını önleyecektir.

• Emsal Yargıtay Kararları Işığında Fazla Mesai

Fazla mesai konusundaki yargı kararları, işçilerin haklarını korumada önemli bir rol oynamaktadır. Yargıtay’ın çeşitli kararları, fazla mesai ücretlerinin ödenmesinde ve hesaplanmasında önemli kıstaslar sunmaktadır.

• Yargıtay 9.H.D. 28/06/2022 Tarih 2022/5402 E. 2022/8364 K. Sayılı Kararı

"...2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
4. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazı kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazı kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda ise işçinin ihtirazı kayıt ileri sürmesi beklenemeyeceğinden, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının her türlü delil ile ispatı mümkündür.
5. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkan dahilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
6. Aynı ispat kuralları hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil ücret alacakları için de geçerlidir.
7. Çalışma sürelerinin ispatı noktasında işverene karşı dava açan tanıkların beyanlarına ihtiyatla yaklaşılması gerekir. Fazla çalışma, hafta ve genel tatili alacaklarının ispatında salt husumetli tanık beyanlarıyla sonuca gidilemez. Bununla birlikte yan delil ya da olgularla desteklenen husumetli tanık beyanlarına itibar edilmelidir. Bu çerçevede; işin ve işyerinin özellikleri, davalı tanıklarının anlatımları, iş müfettişinin düzenlediği tutanak veya raporlar ve aynı çalışma dönemi ile ilgili olarak söz konusu alacakların varlığına ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararları gibi hususlar yan delil ya da olgular olarak değerlendirilebilir...2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,"

• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 12/02/2015 Tarih  2013/10641 E. , 2015/6393 K. sayılı Kararı

"...Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması halinde Yargıtay’ca son yıllarda taktiri indirim yapılması gerektiği istikrarlı uygulama halini almıştır (Yargıtay 9.HD. 11.2.2010 gün 2008/17722 E, 2010/3192 K; Yargıtay, 9.HD. 18.7.2008 gün 2007/25857 E, 2008/20636 K.). Ancak fazla çalışmanın tanık anlatımları yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir. Yapılacak indirim, işçinin çalışma şekline ve işin düzenlenmesine ve hesaplanan fazla çalışma miktarına göre takdir edilmelidir. Hakkın özünü ortadan kaldıracak oranda bir indirime gidilmemelidir(Yargıtay 9.HD. 21.03.2012 gün, 2009/48913 E, 2012/9400 K)..."

• Bu ve benzeri Yargıtay kararları, işçilerin fazla mesai alacakları konusunda yasal haklarını savunmalarında önemli bir rehber niteliğindedir. Fazla mesai ücreti hakkında daha fazla bilgi edinmek ve yasal haklarınızı öğrenmek için sitemizi takip edin. İş hukuku konusundaki diğer makalelerimizden de faydalanabilirsiniz.